Jak poprawnie udokumentować schorzenia specjalne i szczególne — przewodnik dla pracodawców
Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami to nie tylko wyraz społecznej odpowiedzialności, ale również realna korzyść finansowa dla pracodawcy. Właściwe udokumentowanie tzw. schorzeń specjalnych i szczególnych jest kluczem do skorzystania z dodatkowych dofinansowań czy obniżenia wpłat na PFRON.
Schorzenia specjalne a szczególne – czym się różnią?
Schorzenia specjalne to rodzaje niepełnosprawności, które ustawowo kwalifikują pracownika do zwiększonego dofinansowania wynagrodzenia z PFRON.
Schorzenia szczególne to natomiast te, które w sposób istotny utrudniają wykonywanie pracy. Zatrudnienie osoby z takim schorzeniem pozwala pracodawcy obniżyć wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych, od którego zależy wysokość obowiązkowych wpłat na PFRON.
Aktualne stawki dofinansowania w 2025 roku
Podstawowe dofinansowanie wynosi:
-
2760 zł dla osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności,
-
1550 zł dla stopnia umiarkowanego,
-
575 zł dla stopnia lekkiego.
Jeśli pracownik ma schorzenie specjalne, stawki rosną:
-
4140 zł dla stopnia znacznego,
-
2585 zł dla umiarkowanego,
-
1265 zł dla lekkiego.
Katalog schorzeń
Schorzenia specjalne (uprawniają do wyższego dofinansowania):
-
całościowe zaburzenia rozwojowe (12C),
-
upośledzenie umysłowe (01U),
-
choroba psychiczna (02P),
-
epilepsja (06E),
-
zaburzenia wzroku przy umiarkowanym lub znacznym stopniu (04O).
Schorzenia szczególne (pozwalają obniżyć wskaźnik zatrudnienia):
-
choroba Parkinsona,
-
stwardnienie rozsiane,
-
paraplegia, tetraplegia, hemiplegia,
-
zaburzenia słuchu lub wzroku,
-
nosicielstwo HIV / AIDS,
-
epilepsja,
-
przewlekłe choroby psychiczne,
-
miastenia,
-
późne powikłania cukrzycy.
Jak prawidłowo udokumentować schorzenia?
Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności
To podstawowy dokument. Zawiera stopień niepełnosprawności i symbol jej przyczyny. Jeśli symbol odpowiada schorzeniu specjalnemu (np. 06-E, 01-U, 02-P, 04-O), nie są potrzebne dodatkowe dokumenty.
Zaświadczenie od lekarza specjalisty
Konieczne, gdy orzeczenie nie wskazuje jednoznacznie na schorzenie szczególne. Zaświadczenie musi zawierać dane osobowe pracownika, jednoznaczne stwierdzenie choroby wymienionej w rozporządzeniu oraz podpis i pieczątkę lekarza specjalisty. Wystawić je może tylko lekarz danej specjalizacji – nie lekarz rodzinny czy medycyny pracy.
Stanowisko sądów
Orzecznictwo potwierdza, że wyłącznie lekarz specjalista lub komisja orzekająca ma prawo stwierdzić występowanie schorzenia szczególnego. Ani pracodawca, ani sam pracownik nie mogą zrobić tego samodzielnie. Przykładem jest wyrok WSA w Warszawie z 3 listopada 2009 r. (sygn. akt III SA/Wa 718/09), w którym sąd jasno wskazał, że tylko podmiot posiadający odpowiednie uprawnienia może potwierdzić takie schorzenie.
Jakie korzyści może mieć pracodawca?
-
dodatkowe dofinansowanie do wynagrodzeń – nawet ponad tysiąc złotych więcej miesięcznie na jednego pracownika,
-
obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych,
-
niższe obciążenia finansowe przy obowiązkowych wpłatach na PFRON.
Warunkiem jest zatrudnianie co najmniej 25 osób w przeliczeniu na pełne etaty oraz nieosiągnięcie ustawowego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych na poziomie 6%.
Dobre praktyki dla pracodawców
-
Zawsze proś o aktualne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.
-
Jeśli orzeczenie nie zawiera odpowiedniego symbolu – poproś o zaświadczenie od specjalisty.
-
Sprawdzaj, czy dokumentacja zawiera wszystkie wymagane dane i pochodzi od właściwego lekarza.
-
Archiwizuj całość dokumentacji w aktach pracownika.
-
W razie wątpliwości skonsultuj się z ekspertem ds. PFRON.
O autorce
Nazywam się Elżbieta Górecka i od ponad 10 lat zajmuję się tematyką kadr, płac oraz PFRON. Wspieram pracodawców w skutecznym pozyskiwaniu dofinansowań do wynagrodzeń osób z niepełnosprawnościami oraz w obniżaniu obowiązkowych wpłat. Prowadzę szkolenia stacjonarne i online dla kadrowców, dzieląc się praktyczną wiedzą i doświadczeniem. Na co dzień współpracuję z przedsiębiorcami, pomagając im odnajdywać się w gąszczu przepisów i realnie oszczędzać na kosztach zatrudnienia.
KONTAKT
Masz pytania?
Nazywam się Elżbieta Górecka. Jako ekspert kadrowo-płacowy zajmuję się również tematyką PFRON. W kwestiach PFRON od ponad 10 lat wspieram firmy z sukcesem pozyskując dla nich dofinansowania do pensji pracowników oraz obniżając obowiązkowe wpłaty do PFRON.
PFRON, szkolenia, dofinansowania i wpłaty.
ul. Wiejska 10, 44-200 Rybnik