Jakie prawa do urlopu mają osoby niepełnosprawne? Praktyczne przykłady wyliczenia urlopu dodatkowego.
Urlop dla osoby niepełnosprawnej – kiedy, ile i na jakich warunkach?
Osoby niepełnosprawne mają szczególne prawa i przywileje związane z zatrudnieniem, w tym także z urlopem wypoczynkowym. Regulacje te mają na celu wspieranie pracowników z niepełnosprawnościami i zapewnienie im odpowiednich warunków do regeneracji oraz wypoczynku. Oto najważniejsze informacje dotyczące tego, kiedy, ile i na jakich warunkach należy się urlop osobie niepełnosprawnej.
1. Urlop wypoczynkowy – ogólne zasady
Podstawowe zasady dotyczące urlopu wypoczynkowego dla osób niepełnosprawnych są regulowane przez Kodeks pracy, a także przez ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Osoba niepełnosprawna, podobnie jak każdy inny pracownik, ma prawo do urlopu wypoczynkowego, którego wymiar zależy od jej stażu pracy:
-
20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
-
26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Osobom niepełnosprawnym przysługują te same zasady co do wymiaru urlopu wypoczynkowego, co innym pracownikom. Jednakże, w przypadku osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym lub umiarkowanym, ustawodawca przewidział dodatkowe uprawnienia w zakresie urlopu.
2. Dodatkowy urlop dla osób niepełnosprawnych
Zgodnie z art. 19 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, pracownikowi posiadającemu orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w ciągu roku kalendarzowego.
Warunki korzystania z dodatkowego urlopu:
-
Dodatkowy urlop przysługuje po przepracowaniu jednego roku od dnia zaliczenia do jednego z tych stopni niepełnosprawności.
-
Pracownik z dodatkowym urlopem nie traci prawa do urlopu podstawowego wynikającego z Kodeksu pracy (czyli 20 lub 26 dni).
-
Urlop ten nie jest naliczany proporcjonalnie – przysługuje w pełnym wymiarze niezależnie od terminu orzeczenia niepełnosprawności w ciągu roku kalendarzowego.
3. Warunki i zasady korzystania z urlopu
Osoba niepełnosprawna, podobnie jak każdy inny pracownik, powinna zgłosić chęć skorzystania z urlopu wypoczynkowego zgodnie z obowiązującymi w danej firmie procedurami, np. poprzez złożenie wniosku o urlop. Pracodawca nie może odmówić udzielenia urlopu w wymiarze wynikającym z przepisów prawa. Pracodawcy zobowiązani są również do przestrzegania przepisów związanych z ograniczeniem czasu pracy osób niepełnosprawnych. Osoby o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności mogą pracować maksymalnie 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo. Ponadto, są zwolnione z obowiązku pracy w godzinach nadliczbowych oraz nocnych, chyba że wyrażą na to zgodę.
4. Urlop rehabilitacyjny
Oprócz dodatkowego urlopu wypoczynkowego, osoba niepełnosprawna może również ubiegać się o tzw. urlop rehabilitacyjny. Jest to urlop udzielany w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym lub w innym programie rehabilitacyjnym. Urlop ten może trwać maksymalnie 21 dni roboczych w ciągu roku kalendarzowego. Przysługuje on także osobie z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Warunki urlopu rehabilitacyjnego:
-
Pracownik musi przedstawić zaświadczenie lekarskie potwierdzające potrzebę udziału w rehabilitacji.
-
Pracodawca nie może odmówić udzielenia takiego urlopu, jeżeli pracownik przedstawi odpowiednie dokumenty.
-
Urlop ten jest płatny, a wynagrodzenie jest obliczane na podstawie średniego wynagrodzenia z ostatnich 3 miesięcy.
5. Podsumowanie
Osoby niepełnosprawne mają prawo do korzystania z różnych form urlopów, w tym zarówno z podstawowego urlopu wypoczynkowego, jak i dodatkowego urlopu przysługującego im z tytułu niepełnosprawności. Ponadto, w zależności od potrzeb zdrowotnych, mogą one także ubiegać się o urlop rehabilitacyjny. Pracodawcy muszą zapewnić odpowiednie warunki do korzystania z tych uprawnień, a także przestrzegać przepisów dotyczących czasu pracy osób niepełnosprawnych.
Przepisy dotyczące urlopów dla osób niepełnosprawnych mają na celu zapewnienie im odpowiednich warunków do odpoczynku i rehabilitacji, co jest kluczowe dla ich zdrowia i dobrostanu.
Oto kilka przykładów wyliczenia dodatkowego urlopu wypoczynkowego dla osoby niepełnosprawnej, który przysługuje osobom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Przykład 1: Pracownik z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Sytuacja: Anna ma umiarkowany stopień niepełnosprawności i pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy. Jej staż pracy wynosi 5 lat, więc przysługuje jej 20 dni podstawowego urlopu wypoczynkowego. Anna uzyskała orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w maju 2023 roku.
Obliczenie:
-
Anna ma prawo do 20 dni podstawowego urlopu wypoczynkowego.
-
Dodatkowo, po przepracowaniu jednego roku od uzyskania orzeczenia, czyli od maja 2024 roku, Anna zyskuje prawo do 10 dni dodatkowego urlopu wypoczynkowego rocznie.
-
Łącznie: 20 dni (urlop podstawowy) + 10 dni (urlop dodatkowy) = 30 dni urlopu wypoczynkowego od maja 2024 roku.
Przykład 2: Pracownik z orzeczeniem uzyskanym w połowie roku
Sytuacja: Marek, posiadający znaczny stopień niepełnosprawności, został zatrudniony na pełny etat 1 stycznia 2023 roku. Orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności otrzymał 1 sierpnia 2023 roku.
Obliczenie:
-
Marek otrzymuje 20 dni podstawowego urlopu wypoczynkowego (ponieważ jego staż pracy wynosi mniej niż 10 lat).
-
Pracownik musi przepracować jeden rok od dnia uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności, aby nabyć prawo do dodatkowego urlopu.
-
Od 1 sierpnia 2024 roku Marek będzie miał prawo do dodatkowych 10 dni urlopu.
-
Od sierpnia 2024 roku Marek będzie miał łącznie: 20 dni (urlop podstawowy) + 10 dni (urlop dodatkowy) = 30 dni urlopu wypoczynkowego.
Przykład 3: Pracownik z dłuższym stażem pracy
Sytuacja: Katarzyna ma znaczny stopień niepełnosprawności i pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy. Jej staż pracy wynosi 12 lat, więc przysługuje jej 26 dni podstawowego urlopu wypoczynkowego. Katarzyna uzyskała orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności w styczniu 2022 roku.
Obliczenie:
-
Katarzyna ma prawo do 26 dni podstawowego urlopu wypoczynkowego.
-
Ponieważ orzeczenie zostało wydane w styczniu 2022 roku, Katarzyna nabyła prawo do dodatkowego urlopu po przepracowaniu jednego roku, czyli od stycznia 2023 roku.
-
Dodatkowy urlop wynosi 10 dni.
-
Łącznie: 26 dni (urlop podstawowy) + 10 dni (urlop dodatkowy) = 36 dni urlopu wypoczynkowego rocznie od stycznia 2023 roku.
Przykład 4: Pracownik na niepełnym etacie
Sytuacja: Jan pracuje na pół etatu i ma umiarkowany stopień niepełnosprawności. Jego staż pracy wynosi 15 lat, co oznacza, że przysługuje mu 26 dni podstawowego urlopu wypoczynkowego. Orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności uzyskał w czerwcu 2022 roku.
Obliczenie:
-
Jan ma prawo do 26 dni podstawowego urlopu wypoczynkowego (proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, czyli 13 dni przy pół etacie).
-
Dodatkowo, od czerwca 2023 roku, po przepracowaniu jednego roku od uzyskania orzeczenia, Jan nabywa prawo do 10 dni dodatkowego urlopu wypoczynkowego (również proporcjonalnie, czyli 5 dni przy pół etacie).
-
Łącznie: 13 dni (urlop podstawowy) + 5 dni (urlop dodatkowy) = 18 dni urlopu wypoczynkowego rocznie od czerwca 2023 roku.
Przykład 5: Pracownik, który nie przepracował roku od uzyskania orzeczenia
Sytuacja: Piotr uzyskał orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności 1 marca 2024 roku. Jest zatrudniony na pełen etat, a jego staż pracy wynosi 7 lat, co daje mu prawo do 20 dni urlopu podstawowego.
Obliczenie:
-
Piotr ma prawo do 20 dni podstawowego urlopu wypoczynkowego.
-
Nie ma prawa do dodatkowego urlopu w 2024 roku, ponieważ nie przepracował jeszcze pełnego roku od dnia uzyskania orzeczenia.
-
Po przepracowaniu roku od marca 2025 roku nabywa prawo do dodatkowego urlopu w wymiarze 10 dni.
-
Łącznie: od marca 2025 roku: 20 dni (urlop podstawowy) + 10 dni (urlop dodatkowy) = 30 dni urlopu wypoczynkowego rocznie.
Te przykłady pokazują, jak wygląda wyliczenie dodatkowego urlopu wypoczynkowego dla osób z różnymi stopniami niepełnosprawności i różnym stażem pracy, a także jak orzeczenie wpływa na nabywanie uprawnień do dodatkowego urlopu.
KONTAKT
Masz pytania?
Nazywam się Elżbieta Górecka. Jako ekspert kadrowo-płacowy zajmuję się również tematyką PFRON. W kwestiach PFRON od ponad 10 lat wspieram firmy z sukcesem pozyskując dla nich dofinansowania do pensji pracowników oraz obniżając obowiązkowe wpłaty do PFRON.
PFRON, szkolenia, dofinansowania i wpłaty.
ul. Wiejska 10, 44-200 Rybnik